Bouwen en verbouwen na 1 januari 2024

Op 1 januari 2024 veranderen de bouwregels. De Omgevingswet knipt de bouwvergunning op in twee delen: het ruimtelijke en technische bouwen. Ruimtelijk bouwen gaat over of u op een bepaalde plek mag bouwen. Technisch bouwen gaat over of uw bouwplan voldoet aan de bouwtechnische voorschriften.

Ruimtelijk bouwen: omgevingsplan

Voor ruimtelijk bouwen is vaak een vergunning nodig. De gemeente toetst uw bouwplan aan het omgevingsplan. In het Omgevingsplan staan bijvoorbeeld regels over de functie of het uiterlijk van het bouwwerk.

U krijgt binnen 8 weken een beslissing op uw aanvraag. Het college van burgemeester en wethouders beslist op uw aanvraag. Er zijn kosten verbonden aan het indienen van een aanvraag.

Er zijn mogelijkheden om vergunningsvrij te bouwen. Deze staan in het Besluit bouwwerken leefomgeving en het Omgevingsplan. Ook al is uw bouwplan vergunningvrij, u moet wel voldoen aan de algemene regels in het Omgevingsplan.

Per 1 januari 2024 kunt u via het Omgevingsloket controleren of u een vergunning nodig hebt of vergunningvrij mag bouwen.

Naast de regels voor ruimtelijk bouwen moet u ook voldoen aan de regels over technisch bouwen.

Technisch bouwen: Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

Voor technisch bouwen moet u een vergunning hebben of een melding indienen. Kleine bouwwerken zijn vaak vergunningvrij.

De Wkb verandert de regels voor technisch bouwen. Het doel van de Wkb is om de bouwkwaliteit te verhogen.

De Wkb geldt vanaf 1 januari 2024 alleen nog voor nieuwbouw en vanaf 1 januari 2025 ook voor verbouw. Dit staat in de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb).

De Wkb: gevolgklassen

De Wkb onderscheidt vier gevolgklassen voor bouwwerken. De gevolgklasse zegt iets over hoe risicovol een bouwwerk is. De gevolgklasse waar uw bouwwerk in valt, bepaalt of en welke toestemming (vergunning of melding) u nodig heeft.

Heeft u geen vergunning nodig of hoeft u geen melding te doen? Dan zijn er nog de technische voorschriften van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) of andere regels waar u aan moet voldoen, zoals het Burgerlijk Wetboek (privacyregels).

Gevolgklasse 0: vergunningvrij

Bouwwerken in gevolgklasse 0 zijn vergunningsvrij. Bijvoorbeeld dakkapellen, dakramen of kozijnen.

Wel moet u voldoen aan de bouwtechnische voorschriften uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Deze regels gaan bijvoorbeeld over brandveiligheid, fundering of energiezuinigheid.

Let op: het kan zijn dat u wel een vergunning nodig hebt voor ruimtelijk bouwen.

Gevolgklasse I: meldingsplicht en kwaliteitsborger

Gevolgklasse I zijn bouwwerken met een laag risico. Bijvoorbeeld woningen, woonboten, recreatiewoningen en industriegebouwen van maximaal 2 bouwlagen. Hierop zijn een aantal uitzonderingen. Bijvoorbeeld als u in of op een monumentaal pand gaat bouwen. Alleen nieuwbouw valt in gevolgklasse I. Vergunningplichtige verbouwingen gaan hier pas na 1 januari 2025 onder vallen.

Voor bouwwerken in gevolgklasse I moet u een kwaliteitsborger inhuren. Dit is verplicht. De kwaliteitsborger controleert voor en tijdens de bouw of het bouwplan voldoet aan de bouwtechnische voorschriften. Nu toetst de gemeente dit nog voordat de bouw begint. Door de Wkb doet de gemeente dit voor bouwwerken in gevolgklasse I niet meer.

De kwaliteitsborger houdt toezicht via een instrument voor kwaliteitsborging: daarin wordt aangegeven op welke manier het toezicht wordt gedaan. Bedrijven ontwikkelen deze instrumenten. Instrumenten worden daarna gekeurd door de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw. Als het instrument aan de eisen voldoet, mag het gebruikt worden voor kwaliteitsborging.

De gemeente blijft wel betrokken. U moet namelijk een bouw- en gereedmelding indienen bij de gemeente. Ook blijft de gemeente bevoegd gezag. De gemeente kan dus toezicht houden en handhaven als dat nodig is.

Gevolgklasse II en III: vergunning technisch bouwen

Gevolgklasse II en III zijn risicovolle bouwwerken. Bijvoorbeeld appartementencomplexen, scholen of hotels.

Voor deze bouwwerkzaamheden heeft u een omgevingsvergunning voor technisch bouwen nodig. Daarnaast is een vergunning voor ruimtelijk bouwen verplicht.

De gemeente toetst complexe bouwplannen zelf aan de bouwtechnische voorschriften.

Ook houdt de gemeente toezicht tijdens de bouw. U hoeft geen kwaliteitsborger in te huren.

In welke gevolgklasse valt uw bouwwerk?

Via de vergunningencheck van het Omgevingsloket controleert u of u een vergunning moet aanvragen of dat u een melding moet doen.

Hoe werkt het straks als u gaat (ver)bouwen?

Gevolgklasse I: kwaliteitsborger

Stap 1: omgevingsvergunning ruimtelijk bouwen

U controleert of u een omgevingsvergunning voor ruimtelijk bouwen (omgevingsplanactiviteit) nodig hebt via de Vergunningcheck van het Omgevingsloket. Heeft u een vergunning nodig? Dan vraagt u deze aan via het Omgevingsloket. De gemeente controleert of uw aanvraag voldoet aan de regels in het omgevingsplan. Binnen 8 weken beslist de gemeente op uw aanvraag.

Stap 2: inhuren kwaliteitsborger

U huurt een kwaliteitsborger in. Op de website Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw vindt u een lijst met kwaliteitsborgers.

Stap 3: bouwmelding indienen

U dient een bouwmelding in via het Omgevingsloket. Hierbij levert u een risicobeoordeling en borgingsplan in. Ook geeft u aan wie uw kwaliteitsborger is.
Lever alle informatie aan waar om gevraagd wordt.

U mag niet beginnen met bouwen voordat u een complete melding hebt ingediend. U hoort van de gemeente of uw melding is geaccepteerd of afgewezen.

Ontbreekt er informatie? Dan moet u een nieuwe melding indienen.

Vier weken na het indienen van de melding mag u met de bouw beginnen. Als de bouw niet binnen 1 jaar is gestart, vervalt de melding.

Stap 4: start bouw

Twee dagen voor het begin van de bouw geeft u dit door via het Omgevingsloket.

Stap 5: controle door kwaliteitsborger

De kwaliteitsborger controleert of aan de bouwtechnische voorschriften wordt voldaan. Als er een reden is, controleert de gemeente of er aan de bouwvoorschriften wordt voldaan. Ook als geen bouwmelding of gereedmelding is ingediend kan de gemeente handhaven. De kwaliteitsborger mag dit niet.

U ontvangt een verklaring van de kwaliteitsborger als het vertrouwen bestaat dat het bouwwerk aan de bouwtechnische voorschriften voldoet.

Stap 6: gereedmelding

U dient een gereedmelding in via het Omgevingsloket. Hierbij levert u de verklaring van de kwaliteitsborger in. Ook levert u allerlei gegevens aan over het bouwwerk (het ‘dossier bevoegd gezag’).

Lever alle informatie aan waar om gevraagd wordt. U mag het bouwwerk niet gebruiken voordat u een complete gereedmelding heeft ingediend. U hoort van de gemeente of uw melding is geaccepteerd of afgewezen. De gereedmelding dient u in twee weken voor u het bouwwerk wil gebruiken.

Stap 7: einde van de bouw

Eén dag na het stoppen van de bouw geeft u dit door via het Omgevingsloket.

Bouwwerk in gevolgklasse II en III

Stap 1: vergunning ruimtelijk bouwen

Voor bouwwerken in de gevolgklasse II en III heeft u een omgevingsvergunning ruimtelijk bouwen nodig. Deze kunt u aanvragen via het Omgevingsloket.

Stap 2: vergunning technisch bouwen

U heeft ook een vergunning nodig voor technisch bouwen. Deze kunt u aanvragen via het Omgevingsloket. U kunt beide vergunningen ook samen aanvragen. U hoeft beide vergunningen niet apart aan te vragen.

Stap 3: start bouw

Heeft u voor het ruimtelijk en technisch bouwen toestemming gekregen van de gemeente? Dan mag u beginnen met bouwen. Twee dagen voor de start van de bouw geeft u dit door via het Omgevingsloket.

Stap 4: toezicht tijdens de bouw

De gemeente houdt in veel gevallen toezicht op de bouwwerkzaamheden. Wij kunnen in alle gevallen handhavend optreden als u niet aan de regels voldoet.

Stap 5: einde van de bouw

Eén dag na het stoppen van de bouw, geeft u dit door via het Omgevingsloket.

Bijzondere lokale omstandigheden

Onder de Wkb kan een gemeente bijzondere lokale omstandigheden vaststellen. De kwaliteitsborger moet deze verwerken in de risicobeoordeling en het borgingsplan. Op dit moment zijn er bij ons geen bijzondere lokale omstandigheden bekend.

Filmpje over de Wkb

Hieronder kunt u een filmpje over de Wkb bekijken.